معرفی سنگ عقیق و انواع آن

عقیق یکی از انواع کلسدونی و شکلی از کوارتز میکروکریستالین (کریپتوکریستالین) است. شفافیت، الگوهای رنگی و ناخالصی هایی به شکل خزه، این سنگ را از سایر کلسدونی ها متمایز می کند.

عقیق ها می توانند طیف گسترده ای از رنگ ها را به نمایش بگذارند. این رنگ ها در حقیقت نتیجه تاثیر اکسیدهای آهن، منگنز، تیتانیوم، کرومیوم، نیکل و دیگر عناصر هستند. همه عقیق ها جلایی فوق العاده به خود می گیرند و به اندازه کافی برای استفاده در بیشتر جواهرات مناسب هستند. طراحان طلا و جواهر، اغلب از الگوهای جذاب این سنگ ها برای ایجاد انگشتر عقیق یا گردنبند عقیق منحصر به فرد و جذاب استفاده می کنند.

نام عقیق از نام رودخانه Achates در سیسیل که اکنون Drillo نامیده می شود مشتق شده است.

عقیق یکی از انواع کلسدونی به شکل نواری است. دیگر انواع کلسدونی شامل موارد زیر هستند که این موارد را در مقاله هایی به شکل جداگانه بررسی خواهیم کرد :

• سنگ خون ( Blood stone ) : کلسدونی سبز تیره با نقاط قرمز رنگ
• کارنلین یا عقیق سرخ ( Carnelian ) : کلسدونی به رنگ نارنجی، قرمز تا متمایل به قهوه ای
• کریزوپراز یا عقیق سبز (Chrysoprase ) : با ارزشترین کلسدونی و به رنگ سبز
• سارد ( Sard ) : کلسدونی قرمز قهوه ای
• ژاسپر ( Jasper ) : کلسدونی با ساختمان دانه دانه و با رنگهای متنوع
• اونیکس ( onyx ) : کلسدونی لایه ای سیاه و سفید
• ساردونیکس ( Sardonyx ) : کلسدونی لایه ای، ترکیبی از سارد و اونیکس

مشخصات سنگ عقیق

• ترکیب شیمیایی : دی اکسید سیلیسیوم ( Sio2 )
• رنگ : همه رنگها و نواری شکل
• رنگ خاکه ناشی از خراش : سفید
• سختی : 6.5 تا 7
• چگالی : 2.6 تا 2.64
• شفافیت : نیمه شفاف تا اوپک
• رخ : ندارد
• شکستگی : ناصاف
• ضریب شکست : 1.54 – 1.53
• سیستم کریستالی : تری گونال و میکروکریستالین
• دیسپرژن : ندارد
• چند رنگی : ندارد
• فلورسنسی : گوناگون در نوارها ، نسبتا قوی، زرد و آبی و سفید
• اختلاف دو ضریب شکست : تا 0.004

انواع سنگ عقیق

الگوهای رنگی در عقیق ها معمولا به شکل لایه های متحدالمرکز یا نواری هستند. گاهی اوقات ناخالصی های شاخه ای و خزه ای می تواند باعث ایجاد حس پوشش گیاهی و منظره شوند. از آنجایی که عقیق بسیار توصیفی است نام های مختلف با توجه به انواع عقیق در مکان های مختلف وجود دارد در حالی که بسیاری از نام ها منبع استخراج عقیق را منعکس می کنند برخی نام های دیگر خود عقیق را توصیف می کنند. در ادامه انواع سنگ عقیق به همراه الگوهای رنگی، ناخالصی ها، منابع و … توضیح داده خواهند شد.

عقیق شجر یا شاخه ای ( Dendritic Agate یا عقیق دندریتیک )

این سنگ عقیق، یک سنگ بی رنگ یا خاکستری متمایل به سفید و شفاف تا نیمه شفاف با شکل درخت یا سرخس است و در زبان یونانی به معنی شبیه درخت ( tree-like ) می باشد. اشکال شجری، ناخالصی های قهوه ای و سیاه رنگ آهن یا منیزیم هستند. علی رغم ظاهرشان این سنگ ها ارتباطی با دنیای موجودات زنده ندارند و در عوض شبیه بلورهای یخ روی شیشه پنجره در زمستان هستند. در اثر شرایط جوی محلول هایی ایجاد می شود و در ترک های ظریف سطحی که همجوار با این سنگ ها هستند به تدریج کریستالیزه می شوند. آن ها با دیگر کلسدونی ها یافت می شوند. معادن مهم آن در ایران (سه قلعه خراسان جنوبی و سمنان )، برزیل، هند و آمریکا هستند. چون سنگ های هندی قبلا از مسیر بندر عربی Mocha می آمد این سنگها Mocha stone نامیده می شوند.

چون ناخالصی های رنگی این سنگ در عمق های گوناگون سنگ خام هستند تراشکار باید طوری سنگ را تراش دهد تا این اشکال از عمق به سطح آمده و به زیبایی بر سطح نگین نقش ببندند.

انگشتر طلا زنانه با نگین عقیق شجر رکاب ساده

الف : عقیق منظره ای ( Scenic Agate )

عقیقی دندریتیک که ناخالصی های آن شبیه منظره بسیار زیبای با رنگ های متمایل به قرمز و قهوه ای می باشند.

ب: عقیق پشه ای ( Mosquito stone )

Midge stone سنگ پشه نیز نامیده می شود. یک نوع عقیق دندریتیک که ناخالصی های آن به هم متصل نشده اند و یادآور هجوم پشه ها می باشند. به عنوان نگین انگشتر، دستبند، گردنبند و حتی به صورت کلکسیونی استفاده می شود.

عقیق خزه ای ( Moss Agate )

عقیق خزه ای جزو کلسدونی ها است و با ناخالصی های hornblende ( کلرایت ) در اشکال خزه ای شکل دیده می شوند. رنگهای قهوه ای و قرمز این سنگ به علت اکسیداسیون iron hornblende است که به اسم عقیق شجر پاییزی معروف است
عقیق خزه ای طوری تراش خورده می شود که شکل خزه ای آن با تاثیرگذاری بهتری دیده شود. معمولا به صورت دامله تراش می خورد و به عنوان زیورآلات مختلف انگشتر، دستبند، آویز و … مورد استفاده قرار می گیرد.

عقیق چشمی یا باباقوری ( Eye Agate )

شکل گرد با نقطه ای در مرکز شبیه به یک چشم و یک نوع عقیق گرد ومدور است.

انگشتر نقره عقیق باباقوری طرح رکاب شیخ احمد — انگشتر مردانه با نگین باباقوری

عقیق آب دار ( Enhydritic Agate )

سنگ آب یا Enhydro stone نیز نامیده می شود. Agate nodule و یا Chalcedony nodule تک رنگ که قسمتی از آن با آب پر شده و از دیواره سنگ دیده می شود. قبل از آن که عقیق توسط Rock محاصره شود آب اغلب خشک می شود ( بخار می شود)